Harpert Machielsen speelt Hoezo Spinoza?
Gepubliceerd door Dick Blaauboer in Verslag · 28 april 2023
Door Dick Blaauboer
Op 21 april werd er in samenwerking met de Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) een theatervoorstelling verzorgd door Huiskamer Theater Producties in de OBA.
Harpert Michielsen, acteur/theatermaker gaf een voordracht over onze huisfilosoof onder de titel “Hoezo Spinoza?”
Vanwege medische perikelen had Gonny Pasman ondergetekende gevraagd deze voorstelling bij te wonen namens Spinozakring Soest die hiervoor als vriend van de Amsterdamse Spinozakring was uitgenodigd. Van het bezoek heb ik geen moment spijt gehad. De zaal zat helemaal vol, ruim 100 mensen schat ik.Harpert Michielsen is zelf geen filosoof, maar historicus en theatermaker, waardoor hij het werk van Spinoza bekijkt als een nieuwsgierige leek. Hij nam ons, het publiek, mee in een bijzondere ontdekkingstocht door het leven en denken van onze 17e eeuwse denker. En dat deed hij op een heel aanstekelijke, meeslepende manier. Anderhalf uur vlogen voorbij zonder dat ik één keer mijn horloge geraadpleegd had.
Foto Dick Blaauboer
In één lange stroom van woorden kwamen de verhalen voorbij over het leven op Vlooienburg waar vluchtelingen uit heel Europa waaronder de Joden uit Spanje en Portugal hun toevlucht zochten en waar nu Stopera en Waterlooplein zich bevinden, de synagoge, de school die Spinoza in zijn jeugd bezocht. Het verhaal gaat dat Spinoza als kind al opviel door zijn slimheid en rekenvaardigheden en dat hij zodoende de financiële administratie van zijn vaders fruithandel voerde. Een ander verhaal is dat de Rabbijn van Spinoza door Rembrandt is vast gelegd in een schilderij, hetgeen onjuist is. Op dergelijke momenten werd de monoloog van Harpert onderbroken door Spinoza (gespeeld door Harpert zelf, die dan even een 17e eeuwse kraag omdeed). Dergelijke ingrepen maakten de voorstelling heel onderhoudend en luchtig. Vervolgens kwamen de verhalen over Van den Enden en de Latijnse school die hij stichtte en waar Spinoza Latijn leerde en hijzelf Hebreeuwse les gaf. Na de banvloek vestigde Spinoza zich als vrij man in Amsterdam. Hij nam alleen zijn boeken en zijn bed mee. Het bed betekende voor hem zijn familie. Hij zocht duurzaam geluk, geen geld (alleen voor zijn doodskist).
De betekenis van Spinoza's filosofie verwoordde Harper Michielsen heel knap met een aantal sprekende voorbeelden. Zo legde hij o.a. begrippen als conatus uit en het ontkennen van het bestaan van toeval omdat voor alles nu eenmaal een reden is. Ik heb nooit eerder in zo'n kort bestek de verschillende soorten kennis horen uitleggen. Steeds werden hiervoor praktische situaties uit het dagelijks leven gebruikt.
Geschrokken door de veroordeling, opsluiting en dood van zijn vriend Koerbagh, legt Spinoza zijn werk aan de Ethica even opzij om zijn TTP te schrijven. 'Doel van de staat is de vrijheid van iedereen', een ook nu nog prikkelend statement dat tot nadenken aanzet. Geschrokken en volledig ontdaan was Spinoza ook over de beestachtige moord op de gebroeders de Witt. Dergelijke episodes uit Spinoza's leven werden niet slechts verteld maar op indringende wijze gespeeld door Harpert. Het was dus meer dan een monoloog: Spinoza's leven werd gespeeld.
Een zeer inspirerende voorstelling dus! Op Harpert's site, www.harpertmichielsen.nl, is informatie te vinden waar en wanneer deze voorstelling dit jaar nog te zien is. Over het algemeen zijn het besloten voorstellingen maar met mogelijkheden voor bezoek.
Dick Blaauboer, 27 april 2023
0
commentaren