Pierre Bayle

Bibliotheek

De inslag van een komeet

Boek: De inslag van een komeet. Beschouwingen over geloof, ongeloof en bijgeloof.
Door: Pierre Bayle
Uitgeverij: Ten Have
ISBN: 9025956947, 9789025956943
Publicatie: 2006

Vertaling: Michiel Wielema

Inleiding: Bart Leeuwenburgh

Vertaling van een selectie uit een werk over bijgeloof en atheïsme, geschreven naar aanleiding van de verschijning van een komeet in 1680 door de naar Nederland uitgeweken Franse filosoof (1647-1706).

De vertaling is van Michel Wielema.

Bart Leeuwenburgh schreef een inleiding

Arnold Heumakers schreef een recensie voor de NRC:
Naar de recensie.

Samenvattende tekst: Google Boeken

Pierre Bayle, Over Spinoza

Boek: Pierre Bayle. Over Spinoza
Door: Pierre Bayle
Uitgeverij: Damon
ISBN: 9789055737406
Publicatie: 28 november 2006

Vertaald in samenwerking: Louis Hoffmann, Gerrit van der Meer en Albert Willemsen

Bezorgd onder redactie van Henri Krop en Jacob van Sluis

Niet Erasmus maar Pierre Bayle (1647-1706) draagt de bijnaam 'filosoof van Rotterdam'. Behorend tot de vervolgde protestantse minderheid in het absolutistische Frankrijk van Lodewijk XIV vond hij in 1681 onderdak in de vrije Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Bayle was geen academisch filosoof, maar een 'philosophe' zoals Voltaire en Diderot. Voor een breed publiek geselde hij met zijn scherpe pen vriend en vijand. Zijn eerste grote werk draagt de onopvallende titel 'Uiteenlopende gedachten naar aanleiding van de komeet'. Niettemin is het een scherpe kritiek op het bijgeloof dat men in alle bestaande godsdiensten en levensovertuigingen kan aantreffen. Slechts weinigen staan volgens de 'philosophe' open voor een redelijk onderzoek naar de eigen vooronderstellingen. De domineeszoon Bayle spaarde ook zijn geloofsgenoten niet: iets wat zij hem niet in dank afnamen.

Het tweede werk dat Bayle beroemd maakte is de 'Dictionnaire historique et critique', een encyclopedie die voor veel verlichtingsdenkers de bijbel verving. Het omvangrijkste en meest invloedrijke artikel daarvan gaat over Spinoza. Net als de meerderheid van zijn tijdgenoten wijst Bayle veel aspecten van Spinoza's filosofie af. Hij geeft daarvoor tal van heldere argumenten, sommige subtiel en andere wat robuuster, van zowel metafyische als van religieuze aard. Toch toont Bayle zich ontvankelijk voor Spinoza's ontwerp van een filosofische ethiek die als eerste in de moderne geschiedenis losstaat van de religie. Met zijn visie heeft Bayle de toon gezet en de argumenten aangereikt voor de ambivalente houding die filosofen gedurende lange tijd tegenover Spinoza hebben ingenomen.

Dit boek biedt, naast de eerste moderne vertaling van het lemma 'Spinoza, Benoît de' in het Nederlands, dat ook alle glossen weergeeft, een heldere inleiding tot het leven van Bayle en tot de historische en intellectuele achtergrond van zijn kritiek op Spinoza. In een afsluitend essay wordt de vraag gesteld naar de wijsgerige relevantie van deze kritiek en van Bayles filosofie in het algemeen.

Arnold Heumakers schreef een recensie van dit boek voor de NRC.
Naar de recensie

Tekst: Damon

Foto: Damon