Nathan de Wijze, Lessing en Spinoza
Over Nathan de Wijze
Gonny Pasman schreef een samenvatting en recensie van het toneelstuk Nathan de Wijze van Lessing. Het toneelstuk is een meesterwerk dat nog steeds leeft in de Duitse cultuur. Het predikt, via de ringparabel, verdraagzaamheid. Die ringparabel is een mooi voorbeeld van een uitwerking van het Godsbeeld van Spinoza in de praktijk.Een andere uitgebreide samenvatting, geschreven door Helena Bloem en gepubliceerd in het gratis online tijdschrift Civis Mundi is hier te vinden.
Over Lessing, Spinoza en de pantheïsmestrijd
Gotthold Ephraim Lessing leefde van 1729-1781. Na zijn dood was er in 1785 een polemiek tussen de filosofen Moses Mendelssohn en Friedrich Jacobi, die Lessing goed gekend hadden. Veel van Lessings ideeën over Spinoza kennen we via de geschriften van Jacobi en Mendelsohn. Jacobi meldt dat Lessing hem gezegd zou hebben "Ik beschouw het systeem van Spinoza als waar en onderbouwd". "Alles is één! [hen kai pân]" zou Lessing verklaard hebben, een motto waarin hij Spinoza herkende.
De polemiek trussen Mendelsohn en Jacobi staat bekend als de pantheïsmestrijd. Henk Jan Hoekjen geeft daarover een cursus bij de Spinozakring Soest.
De polemiek trussen Mendelsohn en Jacobi staat bekend als de pantheïsmestrijd. Henk Jan Hoekjen geeft daarover een cursus bij de Spinozakring Soest.
De pantheïsmestrijd, legde Henk Jan Hoekjen uit, ging onder meer over hoe Spinoza’s werk geïnterpreteerd moet worden en over de betrouwbaarheid van het rationalisme: heeft de ratio het laatste woord of is elke rationele uitspraak uiteindelijk geworteld in geloof?
In deze strijd werden diepgaande metafysische vragen behandelt: over het bestaan van God, vrijheid en onsterfelijkheid.
De pantheïsmestrijd bracht Spinoza weer helemaal voor het voetlicht en markeert een omslagpunt in het denken over Spinoza (Spinoza leek voor die tijd vergeten; Lessing: "een dode hond").
Dat de belangstelling voor de Duitse romantici en idealisten nog leeft bewijst ook de aankondiging van een nieuw boek over Schelling en Spinoza. Friedrich von Schelling (1775-1854) leefde later dan Lessing en heeft zich intensief met Spinoza beziggehouden.
Het boek zal rond augustus 2022 verschijnen.
Uitgever: SUNY press
Schelling and Spinoza reconstructs Schelling's reading of Spinoza's metaphysics to better understand the roles realism and idealism play in Schelling's work. Schelling initially praises Spinoza's monism but comes to criticize the lifelessness produced by Spinoza's dualistic account of the relation between thought and existence. By turning to Schelling's notion of the Absolute, author Benjamin Norris presents a novel reading of Schelling's early and middle philosophical endeavors as a kind of ideal-realism dependent on the hyphen that marks both the identity and the non-identity of realism and idealism. Through close analysis of Schelling's work, he convincingly argues that any contemporary return to Schelling must grapple with his critique of Spinoza. This critique calls into question the categories of immanence and transcendence that orient the current debate surrounding realism, antirealism, and idealism. Schelling and Spinoza is an important contribution to our understanding of both Schelling and Spinoza, as well as the viability of the frightening claim that only one thing truly exists."Compellingly presented, painstakingly researched and sourced, as well as commendably readable, Norris makes an intriguing case for Schelling's relevance to the contemporary concerns of both continental and analytic philosophy". -- Dale E. Snow, Loyola University Maryland
0
commentaren